Ο χώρος, που φιλοξενεί εκπαιδευτικές διαδικασίες, δεν αποτελεί απλά μια αίθουσα με τοίχους και θρανία, αλλά συνιστά μια σύνθετη και πολυδύναμη πραγματικότητα. H δυναμική που αναπτύσσεται ανάμεσα στο χώρο και τα παιδιά, αναδεικνύει τη σπουδαιότητα του στη διαδικασία αγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι ο χώρος θεωρείται σύμφωνα με το πρόγραμμα του Reggio Emilia ως ο τρίτος παιδαγωγός[1], καθώς επηρεάζει τα παιδιά σε τομείς όπως η υγεία, η εργασία, η απόδοση, τα συναισθήματα, οι σχέσεις και η επιτυχία.
Σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς ψυχολόγους, ο χώρος αλληλεπιδρά με τα άτομα και ευνοεί ή να εμποδίζει τη μάθηση. Το παιδί χρησιμοποιώντας τον υλικό χώρο, προσλαμβάνει και βιώνει ερεθίσματα που επηρεάζουν το πνεύμα και τον ψυχισμό του.
Επομένως αξίζει τον κόπο να σταθούμε στις βασικές παραμέτρους που διαμορφώνουν τον εκπαιδευτικό χώρο και είναι ζωτικής σημασίας για τα παιδιά.
Πρωταρχικός παράγοντας που επηρεάζει τη διδασκαλία των παιδιών, είναι το σχήμα της αίθουσας. Η αίθουσα είτε παραλληλόγραμμη είτε τετράγωνη πρέπει να οργανώνεται με παιδοκεντρική αντίληψη και να χαρακτηρίζεται από ευελιξία, δηλαδή να μπορεί να αλλάζει, να μετασχηματίζεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των παιδιών. Η επίπλωση θα πρέπει να είναι προσεγμένη με λειτουργικά, ανθεκτικά και εργονομικά έπιπλα που να καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις ασφαλείας.
Βασικό στοιχείο της αίθουσας, εκτός από το σχήμα, είναι ο χώρος που αναλογεί σε κάθε παιδί, διότι ο συνωστισμός επηρεάζει αρνητικά τη συμπεριφορά των ατόμων.
Από τους πιο θεμελιώδεις παράγοντες είναι και ο φωτισμός, τόσο ο φυσικός όσο και ο τεχνητός. Η ποιότητα και η ποσότητα του φωτισμού, η ανάκλαση πάνω στις εσωτερικές επιφάνειες, ο συντελεστής λαμπρότητας των χρωμάτων και η ένταση της μεταξύ τους αντίθεσης πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη γιατί μπορούν να δημιουργήσουν οπτική δυσφορία.
Σημαντικό θέμα της αισθητικής του χώρου της αίθουσας, που επηρεάζει και τη διδασκαλία των παιδιών, είναι η χρωματική της οργάνωση. Τα απαλά χρώματα με διαβαθμίσεις τόνου, οι ήπιες αντιθέσεις, ο συνδυασμός με τα υπόλοιπα έπιπλα δημιουργούν οπτική αρμονία.
Η ακουστική του χώρου με τη σειρά της επηρεάζει την επικοινωνία και τη συμπεριφορά. Η ποιότητα της ακουστικής, η αντήχηση και ο θόρυβος πρέπει να προσεχθούν. Ειδικά ο αυξημένος θόρυβος έχει αρνητικές επιπτώσεις, αφού μειώνει την απόδοση των παιδιών, αυξάνει την επιθετικότητά, τα καθιστά νευρικά και λιγότερο κοινωνικά.
Άλλα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος του χώρου που επηρεάζουν τα παιδιά, είναι η θερμοκρασία και ο εξαερισμός. Τα στοιχεία αυτά καθορίζουν το βαθμό της άνεσης και υγιεινής της σχολικής αίθουσας.
Συμπερασματικά, ο χώρος που φιλοξενεί εκπαιδευτικές δραστηριότητες θα πρέπει να προσφέρει εμπειρίες, να λειτουργεί ως πηγή πληροφοριών, να ακτινοβολεί ζεστασιά, να προστατεύει αλλά συνάμα χωρίς να καταπιέζει.
[1] Ντολιοπούλου Ε., Σύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Αθήνα, Τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανος 2002
